Bayraktaki haç kaldırılacak mı: İngiltere yakında Hıristiyanlığa veda mı ediyor?

Rakamlar çok fazla tartışmaya yol açsa da İngiltere’deki Hristiyan kurumları ciddi bir gösterge olmadığını iddia etti. Hıristiyan kurumlar, 2000 yılına kıyasla sayıları 4 milyon azalmış olsa da nüfusun çoğunluğu hala Hristiyanlığı sürdürdüğünü ifade etti. Krallık, ilerleyen yıllarda ülkenin ayaklarının altından çekilen halının üzerinde yeniden ayakta durabilmesini sağlayacak nitelikte bir tabloyu değiştirmeye kararlı olduğunu ifade etti.

İngiltere Kilisesi o dönemde “bu istatistikler bizi zorluyor ama hâlâ inançlı bir millet olduğumuzu doğruluyor” demişti. İngiltere Başbakanı David Cameron 2014’te şöyle demişti:

Bir Hıristiyan ulus olarak konumumuza daha fazla güvenmemiz, inanç temelli örgütlerin rolünü genişletme konusunda daha hırslı olmamız ve açıkçası bizi insanların hayatlarında fark yaratmaya iten inancı vaaz etme konusunda daha istekli olmamız gerektiğine inanıyorum.

İngiliz kiliselerinin kendilerine belirledikleri mücadeleyi kazanamadığını doğrulayan yeni nüfus sayımının ortaya çıkmasından bu yana 10 yıl geçti. 2021 yılı itibarıyla, İngiltere ve Galler’de kendilerini Hıristiyan olarak kabul edenlerin yüzdesi nüfusun yarısından azını temsil ediyor; bu oran yalnızca yüzde 46,2; bu, 2011’e göre çok önemli bir düşüş.

Birleşik Krallık’taki Hıristiyanların ortalama yaşı 51’e yükseldi. Bu, istatistik tarihinde kaydedilen en yüksek ortalama yaş; gençlerin dine karşı açık bir isteksizliği var; 40 yaşın altındakiler daha fazla. Muhtemelen bir dine inanmadıklarını söyleyebiliriz ve bu da milenyumun ikinci on yılında kilisede düzenli olarak ibadet edenlerin sayısında önemli ölçüde azalma söz konusu.

Öte yandan The Times gazetesinin o dönem yaptığı ankette bin 200 Hıristiyan rahibin yüzde 64,2’si Britanya’nın artık Hıristiyan olarak nitelendirilebilecek bir ülke olmadığını beyan etti.

İstatistikler, Birleşik Krallık’ta iki gurubun göz önünde olduğunu gösteriyor: Din arayışında olanlar ve İslam. Hıristiyanların yüzdesi düşerken, dindar olmayanların yüzdesi 2011’de yüzde 25’ten 37,2’ye yükseldi. 2021 yılına kadar nüfusun yüzdesi (22,2 milyon kişiye eşdeğer) ve Müslümanların sayısı yüzde 4,9’dan yüzde 6,5’e yükseldi. İngiltere ve Galler’deki yetişkinlerin yalnızca yüzde 26’sının yılda bir defadan fazla dini faaliyetlere katıldığını, yalnızca yüzde 9’unun ise haftalık dini faaliyetlere katıldığını bilmek önemli.

Nüfus Sayımı Bürosu rakamlarının bahsettiği dinsizliğin mutlaka ateizm anlamına gelmediğini belirtmekte fayda var. Bazıları için bu, agnostisizm anlamına gelebilir, ya da hala din arayışında olabilirler, ya da belki bazıları belirli manevi inançlara inanıyor olabilir.

Öte yandan, Ulusal İstatistik Ofisi’nin rakamları, İngiltere’de en yaygın dinin İslam olduğunu ve Müslümanların sayısının 1,2 milyon arttığını gösteriyordu. 2011’den 2021’e kadar Müslümanlar ülke nüfusunun yüzde 6,5 milyonunu oluşturuyor. Bu da 3,9 milyon kişiye eşdeğer.

İslam’ı seçenlerin sayısındaki bu artışı, Hıristiyanlığın azalması ve Hinduların sayısının 2011’de nüfusun yüzde 1,5’inden 2021’de yüzde 1,7’ye hafif bir artış göstermesi karşılığında elde etti. Bundan da daha az (2011’de 256 bin vatandaştan 2021’de 271 bine). Sih nüfusu da çok küçük bir yüzdeyle yüzde 0,8’den yüzde 0,9’a yükseldi ve bu, diğer dinlerin takipçileri arasındaki din değiştirmeden ziyade göçten kaynaklanıyor olabilir.

İngiliz gazeteci Capel Luft, “Basit gerçek şu ki, Birleşik Krallık aslında resmi olarak laik bir liberal demokrasi değil” diyor ve şöyle devam ediyor: “Bazı piskoposları yasama meclisimizin üst meclisinde oturan yerleşik bir kilisemiz var. Kral, inancın savunucusu ve İngiltere Kilisesi’nin yüce yöneticisidir ve onun taç giyme töreni, onun Tanrı tarafından seçilmiş bir yönetici olarak ilan edildiği dini bir ritüeldi.”

İngiltere, bin yıldan bu yana ilk kez nüfus açısından artık Hıristiyan bir ülke değil; bu durum bazılarına şaşırtıcı gelebilir. Ülkede Protestan Hıristiyanlığı o kadar yaygındı ki, Birleşik Krallık’ta Katoliklere tam siyasi haklar tanınmamıştı.

Britanya’da Kamusal Yaşamda Din ve İnanç Komisyonu (CORAB), 2015 yılında İngiltere’nin artık Hıristiyan bir ülke olmadığı ve öyle davranmayı bırakması gerektiği sonucuna vardı. Komite açıkça Hıristiyan bağlılığının azaldığını, Hıristiyan olmayan dinsel bağlılığın ise arttığını tespit etti. Komitenin gündeme getirdiği görüşlerden de anlaşılacağı gibi, Britanya’nın artık Hıristiyan bir ülke olup olmadığı sorusu, siyasi yansımaları olabilecek bir konu; çünkü dini kurum, bildiğimiz Britanya’yı şekillendiren kamusal manzaraya derinden müdahil.

Konuyu daha da açıklığa kavuşturmak gerekirse, Amerikan gazetesi Politico’ya göre Krallık’taki Kilise, ülkedeki en büyük toprak sahipleri arasında on üçüncü sırada yer alıyor, son derece zengin ve 105 bin dönümlük tarım arazisini temsil eden iki milyar poundluk bir portföye sahip. Ormanlar, arkeolojik yapılar ve madencilik hakları. Birleşik Krallık aynı zamanda gelişmiş Batı ekonomileri arasında da tek ülkedir.

Ayrıca İngiltere Kilisesi, Birleşik Krallık’ta 4 bin 632 devlet okulunu işletiyor. Politico’ya göre, ülkedeki devlet destekli ilk ve orta öğretim sağlayıcılarının üçte biri dini okullar iken, İngiltere Kilisesi bu okulların yüzde 68’ini tek başına yönetiyor ve Hıristiyan dinine bağlı ebeveynlerin çocuklarına kabul konusunda öncelik veriyor.

Aynı gazeteye göre pek çok ebeveyn, çocukları okula yerleşene kadar kilise ayinlerine katılmak zorunda kalıyor. Öte yandan dindar olmayan ebeveynlerin çocukları, dindar ebeveynlerin çocukları lehine kendilerine en yakın devlet ilkokulundan muaf tutuluyor.

Öte yandan, Anglikan piskoposları “Lordlar Kamarası”nda (Birleşik Krallık Parlamentosu’nun üst meclisi) oturup oy kullanıyorlar. İngiltere, yasama organında din adamlarına sandalye ayıran dünyadaki üç ülkeden biri. “Ruhani efendiler” olarak anılırlar ve sayıları 26’dır ve onlar Kilise’nin resmi devletinin piskoposlarıdır.

Lordlar Kamarası’nın yasa tasarılarını bir yıla kadar erteleyebileceğini belirtmekte fayda var. 2012 yılında, bu “ruhani efendilerin” sayısının yalnızca 12 kişiye düşürülmesi yönünde bir öneri vardı, ancak Politico’ya göre piskoposlar bu değişikliğe karşı lobi faaliyeti yürüttü. Parlamentoya manevi ve ilahi bir boyut kazandırdı. Britanya ayrıca kamu medya yayınlarının büyük bir kısmını Hıristiyan programlarına ayırıyor ve baş piskoposu, Kral III. Charles’ta olduğu gibi, kralının taç giyme törenine başkanlık ediyor.

Kilisenin Britanya’daki bu yoğun varlığının bir sonucu olarak ve Hıristiyanlığın artık Birleşik Krallık’ta mutlak çoğunluğun dini olmadığını doğrulayan sayı ve istatistiklerin netleşmesi üzerine, pek çok laik kurum ve kişi bu soruyu yeniden sorgulamaya başladı. Bu yoğun mevcudiyet, Kilise’nin Birleşik Krallık Anayasası’ndaki bu istisnai statüsüne son verilmesini talep ediyor, zira bu onların bakış açısına göre adil olmayan ve demokratik olmayan bir durum.

Britanya’daki bir Hıristiyan düşünce kuruluşu olan THEOS’un araştırma başkanı Madeleine Pennington gibi Krallık içindeki diğerleri, Krallıktaki vatandaşların çoğunluğu artık sayıca Hıristiyan olmasa bile, Hıristiyan geleneklerinin, normlarının ve ahlakının derinden devam ettiğine karşı çıkıyor. Ülkenin siyasi kültüründe ve anayasasında mevcut olan Britanya, nüfus istatistikleri açısından ne Hıristiyan ne de laiktir, ancak Hıristiyanlık, onun siyasi tahayyülünü, anayasasını ve bugünkü şeklini diğer dinlerden daha fazla etkiliyor.

Bu görüş, Durham Üniversitesi’nde Hıristiyanlık tarihi profesörü ve “Protestanlar: Modern Dünyayı Yaratan İnanç” ve “İnanmayanlar: Şüphe Tarihi” kitaplarının yazarı Alec Ryrie’nin görüşüne benziyor. Hıristiyan kültürüne ait işaretler her yerde mevcuttur ve bazı insanlar bunu fark etmezler çünkü bu işaretler yüzdükleri deniz suyunun bir parçasıdır, dolayısıyla ağırlıklarını hissetmezler.

Ryrie, ülkesinin Hıristiyanlıkla özel bir ilişkisi olduğunu, çünkü Birleşik Krallık’ın sevgi ve nefretle serpiştirilmiş derin ve kadim bir ilişkiye sahip olduğu din olduğunu ve İngilizleri şu anki haline getiren şeyin de bu ilişki olduğunu ekliyor.