Antarktika’da Beliren, İsviçre Büyüklüğündeki Deliğin Aslı Astarı Ne? (Sıradan Bir Buzul Erimesi Değil!)

Bundan 8 sene önce; Antarktika Kıtası’nın içine sokulan, Güney Okyanusu’nun bir parçası olan Weddell Denizi’nde aniden ortaya bir delik çıktı.

Bilim insanlarını şaşırtan bu devasa delik, o kadar büyüktü ki; İsviçre kadardı. Gelin, bu deliğin aslı astarı neymiş öğrenelim.

2016 senesinde Weddell Denizi’nde bir polynya (buzulların ortasında beliren açık su alanı) oluştu.

NASA Observatory ile çekildi

İklim araştırmacıları ve okyanus bilimcilerinin dikkatini çeken bu polynya, normalde kalın bir buz tabakasıyla kaplı olan bir alanda ortaya çıkmıştı ve 1970’li yıllardan sonra ilk kez bu büyüklükte bir polynya ile karşılaşılmıştı.

Aslında polynyalar, kıyı bölgelerde oluşarak biyolojik çeşitlilik için yaşam alanı sağlar ancak Weddell Denizi’ndeki; kıyıdan uzakta, açık okyanusta görülmüştü. Bu yüzden de ekstra ilgi çekmişti.

Weddell Denizi’ndeki polynyanın ortaya çıkışıyla ilgili birkaç tahmin var.

Bu polynyanın ortaya çıktığı bölgede büyük bir denizaltı dağı bulunuyor. Maud Rise adlı bu dağ, okyanusun akıntısıyla bir araya gelerek dikey karışım yaratıyor ve derinden yüzeye doğru sıcak, tuzlu bir su oluşuyor. Akıntının 2015-2018 yılları arasında daha güçlü olduğu biliniyor. Bu sebeple sıcak ve tuzlu su, deniz buzunu eriterek polynyanın oluşumunu tetiklemiş olabilir.

Diğer bir tetikleyici ise rüzgâr olabilir. Güçlü siklonik rüzgârlar, deniz yüzeyinde karışımı artırarak derinlerdeki sıcak suyun yüzeye ulaşmasını sağlayabiliyor. Özellikle Weddell Denizi’ndeki rüzgârın etkisi, polynyanın boyutunun ve süresinin belirleyici unsurlarından biri.

Son tahmin ise termohalin sirkülasyon. Okyanustaki sıcak ve tuzlu suyun yüzeye taşınmasına sebep olan termohalin sirkülasyon, sıcaklık ve tuzluluk farkları sebebiyle okyanus katmanlarının yer değiştirmesinin önünü açıyor. Az önce bahsettiğimiz gibi derindeki sıcak suyun yüzeye çıkmasıyla deniz buzu eriyerek polynyayı oluşturabiliyor.