Uranüs’ün uydusu Miranda için şaşırtıcı okyanus keşfi

Son araştırmalar, Uranüs‘ün uydusu Miranda‘nın yüzeyinin altında bir okyanus barındırabileceğini öne sürüyor. Bu şaşırtıcı bulgu, Miranda’nın tarihi ve bileşimi hakkındaki birçok varsayıma meydan okuyor. Aynı zamanda uyduyu, Güneş Sistemi’nde potansiyel olarak yaşamı sürdüren ortamlara sahip birkaç seçkin cisim arasında sokuyor.

Johns Hopkins Uygulamalı Fizik Laboratuvarı’ndan gezegen bilimci Tom Nordheim ve çalışma ekibine göre, Miranda gibi küçük bir cismin içinde okyanus bulunma olasılığı oldukça şaşırtıcı. Ekibe göre bu durum, gezegen sistemimizin uzak köşelerinde dahi yaşam barındırabilecek ortamlar olabileceğini gösteriyor.

Voyager 2 ile başlayan gizem

1986 yılında Voyager 2 uzay aracı tarafından çekilen görüntüler, Miranda’nın güney yarım küresinde oldukça alışılmadık jeolojik yapıları gözler önüne serdi. Yüzeyi dik yamaçlarla çevrili çukurlar, sırtlar ve çatlaklarla dolu olan Miranda, bu karmaşık yapısıyla adeta bir “Frankenstein” eseri gibi. Çoğu araştırmacı bu tuhaf yapıların gelgit kuvvetleri ve uydu içindeki ısınmanın bir sonucu olduğundan şüpheleniyor.

Çalışma kapsamında araştırma ekibi, Voyager 2 görüntülerini analiz edere uydunun iç yapısının nasıl olabileceğine dair bir model geliştirildi. Yüzeyde gözlemlenen çatlaklar, sırtlar ve diğer benzersiz yapıların modelle test edilmesi sonucunda Miranda’ın 100-500 milyon yıl önce yüzeyinin altında geniş bir okyanus bulunduğu sonucuna ulaşıldı. Araştırmaya göre, bu okyanus yaklaşık 100 kilometre derinliğe sahipti ve 30 kilometreden daha kalın olmayan bir buz tabakasıyla örtülüydü.

Miranda’nın yarıçapının sadece 235 kilometre olduğu göz önüne alındığında okyanus, uydunun neredeyse yarısını dolduruyordu. Araştırmacılara göre Miranda’nın içindeki ısının ana kaynağı, Uranüs’ün diğer uyduları ile olan yerçekimsel etkileşimler. Bu tür etkileşimler uydunun yapısını adeta bir lastik top gibi şekillendirerek iç sıcaklığı artırıyor. Jüpiter’in uyduları Io ve Europa arasındaki rezonans gibi, Miranda ve komşu uyduları da bir zamanlar benzer bir rezonansa sahipti. Bu rezonans, uydular arasında düzenli gelgit kuvvetlerinin meydana gelmesine, dolayısıyla ısının oluşmasına neden oldu.

Zaman içinde bu rezonans bozuldu ve Miranda’nın iç yapısı soğumaya başladı. Ancak, araştırmacılar Miranda’nın iç yapısının henüz tamamen donmadığını düşünüyor. Araştırmacılar, iç okyanusun tamamen donmuş olması halinde yüzeyde daha fazla çatlak olacağını belirtti. Bu da Miranda’nın hala soğumakta olduğunu ve şu anda bile yüzeyinin altında bir okyanus olabileceğini gösteriyor.

Enceladus ile paralellik

Miranda’nın bir okyanusa sahip olacağı tahmin edilmiyordu. Küçük boyutu ve yaşlılığıyla bilim insanları onun donmuş bir buz topu olacağını düşünüyorlardı. Oluşumundan arta kalan ısının uzun zaman önce dağıldığı varsayılıyordu. Ancak uzay, varsayımları gülünç bir şekilde bozacak bir ortam.

Örneğin, Cassini uzay aracı 2004 yılında Enceladus‘a ulaşmadan önce birçok bilim insanı uydunun donmuş bir buz ve kaya topu olduğunu düşünüyordu. Ancak Satürn’ün uydusu Enceladus, bilim insanlarının tahminlerini tersine çevirerek jeolojik olarak aktif bir uydu olduğunu kanıtladı. Enceladus’un yüzeyinden püsküren su buharı ve buz parçacıkları, gezegenimizin ötesinde yaşam araştırmaları için umut verici bir hedef haline geldi. Hatta Enceladus şu anda Dünya dışında yaşam arayışında birincil hedef.