İdama mahkum edildi, af dilemeyi düşünmedi, Sokrates sitem ediyor: Beni oylarınızla siz mahkum ettiniz

Antik Yunan filozoflarından olan, düşünceleriyle dönemin krallarını, otoritelerini korkutan, tabiri caize başlarının belaları olan Sokrates baldıran zehrini içerek idam edildi. Aralardan binlerce yıl geçmesine rağmen Sokrates’i idama mahkum eden mahkeme heyetini hiç kimse bilmez; ama Sokrates hep yaşamaya, bilinmeye devam edecektir. Çünkü dünya tarihi haklıları, düşünceleri uğruna ölüme gidenleri yazar. Onları öldürenleri değil…

Böyledir tarih yazımı… Sokrates mahkemede savunma yaparken ağzından çıkan şu söz filozofun sitemini de özetlemektedir. “Beni oylarınızla siz mahkum ettiniz.”

İnsanların koşullanmalarıyla “dalga” geçtiği iddiasiyla Baldıran zehri içilerek idam edilen Antik Yunan filozofu Sokrates’in öğretileri ve felsefesi, günümüzde bile geçerliliğini korumakta ve üzerine tartışılmaktadır.

İnsanları Tanrılara ve yönetime karşı “kışkırttığı” gerekçesiyle yargılanan Sokrates, savunmasını yaparken yanında sürekli duran öğrencisi ise Platon’dur. (Eflatun, diğer adıyla)

Platon, hocası savunmasını yaparken o meşhur savunmasını Sokrates’in Savunması adıyla kitap olarak yazdı ve günümüze kadar ulaştı.

Sokrates, savunduğu düşüncelerinin sonuna kadar arkasında olduğunu her defasında dile getiriyordu. Bunun yanında Sokrates’in davasından vazgeçmesi için telkinlerde ve önerilerde bulunuldu.

AF DİLEMEDİ, ÖLÜME GİTTİ

Pişman olup, hatasından vazgeçmesi halinde onu affedeceklerini söyleyenleri dikkate almadı ve ölüme gitti. Yaşadığı kenti, soylu ve güzel olmasına rağmen miskinlikten kurtulamayan bir ata, kendisini ise onu uyandırmaya ve ayaklandırmaya çalışan bir at sineğine benzetmesi de bundandır.

Sokrates, savunduğu düşüncelerinin sonuna kadar arkasında olduğunu her defasında dile getiriyordu. Bunun yanında Sokrates’in davasından vazgeçmesi için telkinlerde ve önerilerde bulunuldu.

Sokrates, kendisinde hiçbir bilgelik olmadığını ileri sürerken de asıl yapmak istediği şey, karşısındaki insana sınırlarını öğretmektir. Bunu, özellikle yaşadığı toplumdaki kabul görmüş, önemli insanlara yaparak kendisi için çok önemli olan toplumsal görevini de yerine getirir.

FELSEFİYİ EN İYİ ANLATAN DİYALOGLAR

Platon bugünkü üniversitenin atası sayılan Akademia’nın kurucusu ve hocası Sokrates’i konuşturduğu diyaloglarla felsefeyi yazıya en iyi aktarmış ustalardan biridir.

Bu kitapta birbirini tamamlayan dört diyalog yer almaktadır. İlk diyalog olan Euthyphron’da yargılanışının öncesi anlatılır ve dinsizlikle suçlanan Sokrates’in inançları hakkında bilgi verilir.

Sokrates’in Savunması’nda ise yargı süreci anlatılmaktadır. Kriton’da hüküm sonrası anlatılır, bir yurttaşın saygı duyması gereken ilkeler tartışılır. Platon’un en şiirsel eserlerinden biri olan Phaidon’daysa Sokrates’in son günü anlatılırken ruh hakkındaki düşünceleri yansıtılmaktadır.