RAM Modeli ve Özellikleri Nasıl Öğrenilir?

Bilgisayarınızda takılı olan RAM’lerin marka-modelini, özelliklerini, kapasitesini, gecikme değerlerini, hızını, özetle tüm detaylarını merak mı ediyorsunuz? Doğru yerdesiniz. Bu makalemizde sistemde mevcut olan belleklere ait tüm bilgileri öğrenmeniz için yapmanız gerekenleri göstereceğiz.

Dizüstü ve masaüstü bilgisayarlarda kullanılan belleklerin boyutu ve yapısı biraz farklı. Birçok RAM türü olsa da, PC’ler söz konusu olduğunda “DIMM” form faktöründe DDR RAM’ler kullanıyoruz.

Bir de düzenli olarak teknoloji dünyasının ihtiyaçlarına bağlı olarak yenilenen bellek standartları var: DDR3, DDR4 ve DDR5 gibi. Şimdi ilk olarak kısaca RAM nesillerinden bahsedelim, sonrasında diğer ayrıntılara bakalım. Özetle bellekler masada olduğunda dikkat etmemiz gerekenlerin listesi şu şekilde:

• RAM Nesli: RAM’inizin desteklediği DDR bellek nesli.
• RAM Kapasitesi: Kaç GB kapasiteli bellekler kullanıyorsunuz?
• RAM Frekansı: RAM’inizin desteklediği maksimum RAM hızları (MHz).
• RAM Gecikmesi: RAM’inizin hangi gecikme süreleri, yani CL değerleri.
• RAM Markası ve Modeli: RAM’inizin marka ve model bilgileri.

DDR3 vs DDR4 vs DDR5

Görev Yöneticisi ile kapasiteyi (16 GB), aktif bellek hızını (2667 MHz) ve kullanılan yuva sayısını hızlıca görebilirsiniz. Görev çubuğunda boş bir alana sağ tıklayıp Görev Yöneticisi’ni seçerek veya CTRL+Shift+ESC tuşlarına basarak hızlıca Görev Yöneticisi’ni açabilirsiniz. Sonrasında Performans sekmesinden “Bellek” seçeneğine tıklamanız yeterli:

Gördüğünüz gibi bellek kapasitesi sağ üst kısımda görüntüleniyor. Aşağıda “Hız” ve “Kullanılan yuvalar” kısmını da görebilirsiniz. Ekranda farklı bilgiler de mevcut. Bu bilgilerin çoğu, yalnızca RAM belleklerinizle değil, disk belleği dosyası önbelleğiniz de dahil olmak üzere toplam sistem belleğinizle ilgili.

Örneğin ben şu anda 2×8 kit olmak üzere 16 GB 2133 MHz bellekler kullanıyorum. Belleklerimle overclock yaparak 2666 MHz’e çektim ve bilgi sayfasında 2667 MHz olarak raporlanıyor. Bir not olarak, anakartınızda çift yuva olsa bile Görev Yöneticisi bunu 4 yuva olarak raporluyor. Buna fazla takılmayın.

Daha derine inmek ve RAM modülleriniz hakkında daha doğru bilgi almak için harika bir yazılım var: CPU-Z. Kullanımı oldukça pratik ve neredeyse tüm bilgileri sağlıyor. Yazılıma bu bağlantı üzerinden ulaşabilir ve son sürümünü bilgisayarınıza indirebilirsiniz. İndirmiş olduğumuz kurulum dosyasını çalıştırarak basit adımları geçtikten sonra kurulumu tamamlayabilirsiniz. Aslında anakart ve ekran kartı gibi diğer donanımları da görebiliyoruz lakin biz konumuza odaklanarak belleklere bakacağız.

Memory Sekmesi

Bu bölüm oldukça önemli ve mevcut sistemimizde çalışan bellek/belleklere ait tüm bilgiler yer alıyor. Mevcut sisteminize ait özellikleri öğrenmek veya yeni bir RAM alırken dikkatli olmak için bazı özellikleri bilmeniz gerekiyor. Bu konuda RAM Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler makalemizden yardım alabilirsiniz.

• Type: Bilgisayarın RAM türü (DDR2, DDR3, DDR4).
• Channel: Mevcut belleklerimizin hangi kanal modunda çalıştığı. Çoğunuzun bildiği üzere her zaman çift kanal bellek kullanılmasını öneriyoruz.
• Size: Sistemde halihazırda kullanılan bellek miktarı.
• NB Frequency: Kuzey Köprüsü’nün hızı.

Timings

Bu kısımda mevcut belleklerin çalıştığı hız ve gecikme değerleri yer alıyor.

• DRAM Frequency: RAM’lerin halihazırda çalıştığı frekans değerleridir ve yükseldikçe performansa olumlu etki eder. Tam sonuca ulaşmak için bu değeri 2 ile çarpmak gerekir.
• Latency (CL): RAM’lerin halihazırda çalıştığı gecikme değeridir. Bu değerin düşük olması daha iyidir ve değer düştükçe performansa olumlu etki eder.
• trCD, trP, trAS, tRFC: Bu değerler ise gecikmenin alt katmanlarını temsil eder. Bu ikincil ve üçüncül gecikme değerlerinin de düşük olması daha iyidir ve yine performansa etkisi vardır.

SPD Sekmesi

Bu sekmede ise sistemimizde takılı olan belleklerin tüm ince ayrıntılarını bulabilirsiniz. Eğer sisteminizde birden fazla RAM takılıysa, sol üst taraftaki “Memory Slot Selection” kısmından “Slot #” numarası seçebilirsiniz. Böylelikle belleklerin özelliklerini ayrı ayrı görebilirsiniz.

• Memory Slot Selection: Buradan mevcut RAM’ler arasında geçiş yapabilir ve ayrıntılarını görüntülemek istediğiniz belleği seçebilirsiniz. Ayrıca #Slot seçeneklerinin yanında bellek türü yer alıyor. (DDR3-DDR4 vb.)
• Module Size: Seçili belleğin kapasitesi.
• Max Bandwidth: Belleğin desteklediği maksimum bant genişliği hızı. Burada parantez içindeki saat değerini yine 2 ile çarpıyoruz.
• Modüle Manufacturer: Belleği üreten firmanın ismi.
• DRAM Manufacturer: Belleğin içinde yer alan çipi üreten firmanın ismi.
• Part Number: Üretilen RAM’in parti numarası. Bu numara bellek modelini bulurken oldukça kolaylık sağlayabilir.
• Serial Number: Üretilen RAM’in seri numarası.
• Voltage: Belleğin çalışmış olduğu voltaj değeri.

RAM Modeli Farklı Şekilde Nasıl Öğrenilebilir?

1. Ürünün üzerinden ürün kodu ve diğer özelliklerini görebilirsiniz. Bu kodu internet üzerinden arattığınızda ürün ile ilgili ayrıntılı bilgilere erişebilirsiniz.
2. Yine aynı şekilde ürün ambalajının üzerinde ürün kodu ve diğer özellikleri yer alıyor.
   
3.  CPU-Z üzerinde bazen veriler eksik olabiliyor, tıpkı benim sistemimde olduğu gibi. Ancak çoğu sistemde üreticiyle birlikte seri numarası da yer alıyor. Bu seri numarasını internet üzerinde aratarak tam model ismine ulaşabilirsiniz. Ayrıca AIDA64 uygulaması da kullanılabilir lakin CPU-Z daha basit ve pratik.
   

Çift Kanal RAM Önemli mi?

Çift kanal RAM’e özellikle değinmek istedik. Eğer iki bellek (2×8 GB veya 2x 16 GB gibi) kullanıyorsanız, CPU-Z “Memory” sekmesinde “Channel” bölümünün “Dual” olarak göründüğünden emin olun. Bu, RAM’lerin çift kanal modunda çalıştığını gösteriyor. Önemi ise çok büyük.

Eğer tek kanal RAM kullanıyorsanız mümkün olduğu zaman çift kanala geçmenizi tavsiye ediyoruz, çünkü performansa büyük katkısı var. Tüm detaylar için:

• Çift Kanal RAM Neden Daha Performanslı?
• Çift Kanal RAM Performansta Ne Kadar Fark Ediyor?

Windows işletim sistemi, cihazı açmaya veya üçüncü taraf araçları yüklemeye gerek kalmadan Komut İstemi aracılığıyla gerekli bilgileri sağlayabiliyor. Böylelikle ürün numarası, üretici, seri numarası, hız, kapasite, form faktörü, bellek türü vb. dahil olmak üzere bilgisayarınızda takılı olarak tüm teknik özelliklerini bulabilirsiniz. Bellek özellikleri bilgilerini görüntülemek için Görev Yöneticisi’ni kullanabilseniz de, biraz önce gördüğünüz üzere sağlanan detaylar kısıtlı. Spefisik ayrıntıları görmek istiyorsanız komutları hemen aşağıya bırakıyoruz:

• Öncelikle Başlat’ı açın, arama bölmesine Komut İstemi yazın, çıkan seçeneğe sağ tıklayın ve “Yönetici olarak çalıştır” seçeneğini seçin. Bellek üreticisiyle başlayalım. Belirttiğimiz komutları yazdıktan sonra Enter’a basmanız kâfi:
• Bellek Üreticisi: “wmic memorychip get devicelocator, manufacturer”
• Parti Numarası: “wmic memorychip get devicelocator, partnumber”
• Seri Numarası: “wmic memorychip get devicelocator, serialnumber” | Not: Belleğin fiziksel etiketini gösteren seri numarasını listelemek için “devicelocator” kısmını “banklabel” ile değiştirebilirsiniz: “wmic memorychip get banklabel, serialnumber” gibi.
• Bellek Kapasitesi: “wmic memorychip get devicelocator, capacity” | Kapasite bilgisi bayt cinsinden görüntülenir, ancak veriyi gigabayta dönüştürmek için sayıyı 1.073.741.824’e (bayt cinsinden 1 gigabayt) bölebilirsiniz.
• RAM Hızı: “wmic memorychip get devicelocator, speed”
• Form Faktörü: “wmic memorychip get devicelocator, formfactor” | Numaraların açıklamaları aşağıdaki gibi. Örneğin 8, masaüstü bilgisayarlarda kullanılan DIMM tipi. 12 ise genellikle dizüstü bilgisayarlarda bulunan SODIMM tipi.
  • 0: Bilinmeyen
  • 1: Diğer
  • 2: SIP
  • 3: DIP
  • 4: ZIP
  • 5: SOJ
  • 6: Proprietary
  • 7: SIMM
  • 8: DIMM
  • 9: TSOP
  • 10: PGA
  • 11: RIMM
  • 12: SODIMM
  • 13: SRIMM
  • 14: SMD
  • 15: SSMP
  • 16: QFP
  • 17: TQFP
  • 18: SOIC
  • 19: LCC
  • 20: PLCC
  • 21: BGA
  • 22: FPBGA
  • 23: LGA
  • 24: FB-DIMM
• Bellek Türü: “wmic memorychip get devicelocator, memorytype” | Numaraların açıklamaları şöyle:
  • 0: Bilinmeyen
  • 1: Diğer
  • 2: DRAM
  • 3: Eşzamanlı DRAM (Synchronous DRAM)
  • 4: Cache DRAM
  • 5: EDO
  • 6: EDRAM
  • 7: VRAM
  • 8: SRAM
  • 9: RAM
  • 10: ROM
  • 11: Flash
  • 12: EEPROM
  • 13: FEPROM
  • 14: EPROM
  • 15: CDRAM
  • 16: 3DRAM
  • 17: SDRAM
  • 18: SGRAM
  • 19: RDRAM
  • 20: DDR
  • 21: DDR2
  • 22: DDR2 FB-DIMM
  • 24: DDR3
  • 25: FBD2
  • 26: DDR4
• Mevcut tüm ayrıntıları aynı anda sorgulamak için kullanabileceğiniz başka bir komut daha var: “wmic memorychip list full“
• Yalnızca belirli ayrıntıları görüntülemek için komutları seçebilirsiniz: “wmic memorychip get devicelocator, manufacturer, partnumber, serialnumber, capacity, speed, memorytype, formfactor” gibi.

• macOS işletim sisteminde Sistem Bilgileri (System Information) yardımcı aracıyla RAM bilgilerini kolayca görüntüleyebilirsiniz. Sistem Bilgisi penceresine giderek RAM hızı da dahil olmak üzere Mac’inizin belleği hakkında önemli bilgileri görebilirsiniz.
• Ekranın sol üst köşesindeki Apple simgesine tıklayın.
• Açılır menüde Bu Mac Hakkında’ya tıklayın. Belleğin yanında, Mac’inizin ne kadar RAM’e sahip olduğunu ve özelliklerini göreceksiniz.