OpenAI o1: Tarihin gerçek anlamda ilk “akıl yürüten” yapay zekası

Muhakeme, insan zihninin gerçekliği kavrayışındaki en temel araçlardan birisi konumunda. Felsefi açıdan, muhakeme; düşüncelerimizi, algılarımızı ve deneyimlerimizi düzenli bir şekilde analiz etme ve anlamlandırma sürecidir. Bu süreç, hakikat ile yanılsama arasındaki sınırı çizebilmek için bireyin eleştirel düşünme yeteneğini kullanmasını gerektirir. Ancak muhakemenin en büyük gücü, sadece akıl yürütme değil, aynı zamanda bilinmeyene açık olma ve derin sorgulama yapabilme yetisidir. Bu yeti, bilincin sınırlarını zorlar, insanı varoluşun çok katmanlı anlamlarıyla buluşturur. Peki, yapay zekalar da gerçekten bu muhakeme gücüne kavuşabilir mi? ChatGPT ve Sora gibi yapay zekalarıyla tanınan OpenAI’a göre bu gerçekleşti bile. Firma, kısa bir süre önce “OpenAI o1” adında yeni bir model tanıttı. Bu modelin akıl yürütebilen bir model olduğu ve cevap vermeden önce düşündüğü belirtiliyor.

OpenAI o1 nedir?

OpenAI o1, yanıt vermeden önce düşünmek için daha fazla zaman harcamak üzere tasarlanmış OpenAI tarafından geliştirilen bir yapay zeka modelidir. OpenAI o1 ailesi, karmaşık görevlerde mantık yürütebiliyor ve bilim, kodlama ve matematik alanlarında önceki modellere kıyasla daha zor problemleri çözebiliyor.

12 Eylül itibarıyla kullanıma sunulan bu modeller ChatGPT ve API aracılığıyla yayına alındı. Ancak OpenAI o1’in altı çizilerek bir “önizleme” sürümü olduğu ve düzenli güncellemeler ve iyileştirmeler yapılacağı belirtiliyor.

OpenAI o1’in adı ne anlama geliyor?

OpenAI, bilindiği üzere modellerini şimdiye kadar 1,2,3,4 şeklinde isimlendirdi. Son olarak çok modlu modelleri bir araya getiren GPT-4o modeli tanıtılmıştı. Ancak OpenAI o1, karmaşık muhakeme alanında önemli bir ilerleyişi ve yeni bir yapay zeka yeteneğini temsil ediyor. Bu nedenle sayaç tekrar 1’e sıfırlanıyor ve seriye OpenAI o1 adı veriliyor.

OpenAI o1 nasıl çalışıyor?

Yeni OpenAI o1 serisi modeller, bir problemi yanıtlamadan önce daha fazla zaman harcayarak çözüm sürecini derinlemesine düşünmek üzere eğitildi. Bu süreçte modeller, farklı stratejileri deniyor, hatalarını fark ediyor ve düşünme süreçlerini geliştiriyor. Model, insanlar gibi bir “düşünce zinciri” kullanıyor sorguları çözmek için. Bu düşünce zinciri, arayüzde de gösteriliyor.

Yapılan testler, bu serinin bir sonraki güncellemesinin fizik, kimya ve biyoloji gibi alanlarda zorlu testlerde doktora öğrencileriyle benzer performans gösterdiğini ortaya koyuyor.

Özellikle matematik ve kodlama alanında büyük ilerlemeler kaydedildi. Uluslararası Matematik Olimpiyatları‘na katılmak için yapılan eleme sınavında GPT-4o modeli soruların yalnızca yüzde 13’ünü doğru yanıtlarken, yeni geliştirilmiş mantık modeli o1 ise yüzde 83 başarı sağladı. Kodlama yetenekleri ise Codeforces yarışmalarında yüzde 89’luk bir başarı oranına ulaştı. Bunlar, basitçe inanılmaz ve daha önce görmediğimiz değerler.

Bununla birlikte OpenAI o1 serisi, önizleme olduğu için ChatGPT’yi kullanışlı kılan, bilgi için web’de gezinme ve dosya ve görüntü yükleme gibi özelliklerin çoğuna henüz sahip değil. Birçok yaygın durum için GPT-4o yakın vadede daha yetenekli veya işlevsel kalmaya devam edecek.

Peki ya güvenlik?

Bu seride, modellerin mantık yeteneklerinden yararlanılarak güvenlik kurallarına daha etkili bir şekilde uyulması sağlanıyor. O1-preview modeli, güvenlik kurallarını ihlal etmeye yönelik “jailbreaking” testlerinde önemli bir başarı kaydederek 100 üzerinden 84 puan aldı. Bu, önceki GPT-4o modelinin 22 puanlık performansına kıyasla ciddi bir ilerleme.

Yeni eğitim verisi ve tekniği

OpenAI’ın araştırma lideri Jerry Tworek, o1’in arkasındaki eğitimin öncekilerden temelde farklı olduğunu söylüyor. Ancak firma, bir süredir olduğu gibi detaylara kesinlikle girmiyor. Tworek, o1’in tamamen yeni bir optimizasyon algoritması ve bu algoritma için özel olarak tasarlanmış yeni bir eğitim veri seti kullanılarak eğitildiğini söylüyor.

OpenAI önceki GPT modellerine eğitim verilerindeki kalıpları taklit etmeyi öğretmişti. o1 ile birlikte, takviye öğrenme olarak bilinen ve sisteme ödüller ve cezalar yoluyla öğreten bir teknik kullanarak modeli sorunları kendi başına çözmesi için eğitti. Nasıl çalışıyor başlığında açıkladığımız gibi o1, sorguları işlemek için tıpkı insanların sorunları adım adım inceleyerek işlemesine benzer şekilde bir “düşünce zinciri” kullanıyor.

OpenAI o1, GPT-4o’dan daha mı iyi?

GPT-4o ve OpenAI o1’e aynı matematik sorusu veriliyor.

OpenAI, yeni o1 serisinin halüsinasyon görme sıklığının büyük oranda azaltıldığını ancak sorunun halen devam ettiğini söylüyor. Dolayısıyla o1, bir şeyler uydurma konusunda GPT-4o’dan daha iyi. Ancak aralarındaki en büyük fark kodlama ve matematik gibi karmaşık problemlerin çözümünde yatıyor.

OpenAI o1, uzun işlemler silsilesinde doğru cevabı buluyor.

Ancak iş dünya hakkındaki olgusal bilgi konularına gelince GPT-4o daha yetenekli bir hale bürünüyor.

OpenAI o1 kimin için?

OpenAI o1 serisi özellikle bilim, kodlama ve matematik gibi karmaşık sorunları ele alan profesyoneller için geliştirildi. Örneğin, sağlık araştırmacıları hücre dizileme verilerini anotlamak, fizikçiler kuantum optiği için karmaşık matematiksel formüller üretmek, yazılım geliştiriciler ise çok adımlı iş akışlarını oluşturmak ve yürütmek için bu modellerden faydalanabilir.

Daha ekonomik seçenek de var: OpenAI o1-mini

OpenAI, ayrıca o1 serisinin daha küçük ve daha hızlı bir versiyonu olan o1-mini modelini de piyasaya sürdü. O1-preview modeline göre %80 daha ucuz olan bu versiyon, özellikle kodlama görevlerinde etkili bir çözüm sunuyor. Dünya bilgisine geniş ölçüde ihtiyaç duymayan, fakat mantık yürütme gerektiren uygulamalar için güçlü bir seçenek olarak öne çıkıyor.

OpenAI o1 nasıl kullanılır?

ChatGPT Plus ve Team kullanıcıları bugünden itibaren ChatGPT’deki o1 modellerine erişebilecekler. Hem o1-preview hem de o1-mini, model seçicide manuel olarak seçilebiliyor. Çıkış döneminde haftalık oran sınırları o1-preview için 30 mesaj ve o1-mini için 50 mesaj olacak.

ChatGPT Enterprise ve Edu kullanıcıları ise önümüzdeki haftadan itibaren her iki modele de erişebilecekler.

5. seviye API katmanına hak kazanan geliştiriciler, 20 RPM hız sınırıyla bugün API’deki her iki modelle de prototip oluşturmaya başlayabilir. OpenAI, tüm limitleri zamanla artıracaklarını söylüyor.

OpenAI o1 ücretsiz kullanılabilecek mi?

OpenAI, yeni o1-mini yapay zeka modelini ücretsiz ChatGPT kullanıcılarına da getirecek. Ancak firma erişimin ne zaman başlayacağını henüz açıklamadı. Üst model o1’in ise ChatGPT’de ücretsiz olarak kullanılması şimdilik gündemde yok.

OpenAI, o1 adında yepyeni bir seriye geçmiş olsa da bu, GPT serisinin terk edildiği anlamına gelmiyor. Firma OpenAI o1 serisine ek olarak GPT serisi için de yeni modeller geliştirmeye ve yayınlamaya devam edeceklerini söylüyor.

OpenAI o1 “gerçekten” düşünüyor mu?

OpenAI’a göre yeni o1 modeli gerçekten düşünüyor. Ancak bu düşünme, bildiğimiz anlamdaki düşünme değil. o1’in arayüzünün tasarımı ve modelin “Düşünüyorum”, “Tamam, bir bakayım” gibi insani söylemlerde bulunması biraz algılara hitap ediyor. Peki OpenAI neden bu şekilde davranıyor? Cevap basit aslında. o1, evet gerçekten düşünmüyor ama modelin kendisi giderek daha çok insana benziyor. Aradaki fark, giderek buğulaşıyor.

En nihayetinde OpenAI o1 modeli de bir büyük dil modeli (LLM) ve bunlar “akıllı” değiller. Yapay zekalar nasıl çalışıyor adlı içeriğimizde bu konuya detaylıca eğilmiştik. Kısaca bahsetmek gerekirse: Günümüz yapay zekaları, esasında büyük miktarda veriden öğrenilen kalıplara dayanarak size bir cevap vermek için kelime dizilerini tahmin ediyorlar. Verilen cevaplar tamamen olasılıklara dayanıyor. Bunlara o yüzden “yapay zeka” yerine “olasılık robotu” demek bence daha mantıklı. Zaten hep bahsettiğimiz “halüsinasyon” sorunu da bu temel çalışma prensibinden kaynaklanıyor.

Öte yandan önümüzde büyük bir “ancak” kelimesinin olduğunu da belirtelim. Araştırmacılar, akıl yürütmeyi yani muhakemenin zincirlerini yapay zekalar için kırdığında insan düzeyinde gerçek yapay zekalara önemli bir seviyede yaklaşacağız.

Model hakkında daha fazla öngörüye ulaşmak için aşağıdaki video örneklerini mutlaka izlemenizi tavsiye ediyoruz.