Kuşlar neden elektrik tellerine tüner? Nasıl oluyor da çarpılmıyorlar?

Türkiye’nin büyük bölümünde elektrik telleri yer altına çekilse de, havada direklerin arasında gerilmiş elektrik tellerine tünemiş kuş sürüleri görüntüsü kimseye yabancı değil. Peki kuşlar neden elektrik tellerine karşı koyamıyorlar ve başka noktalara konup tüneme imkanı varken, insan yapımı bu yabancı ve tehlikeli yapılardan uzak duramıyorlar? İnsanların, yaklaşması tehlikeli uyarılarıyla uzak durduğu bu elektrik telleri nasıl oluyor da kuşları çarpmıyor?

Bu olayın nedenini açıklamak oldukça basit. Teller, kuşların potansiyel yırtıcılardan korunmak veya avlar için çevrelerini görebilecekleri güzel ve yüksek bir tünek sunar. Üstelik görüş açıları da ağaçların yaprakları tarafından kapanmaz. Dolayısıyla, ortalıkta bir tel varsa, ağaçlardan çok daha uygun bir tünek seçeneğidir.

Elektrik çarpması ise başka bir mesele. Aslında ABD’de her yıl 1 ile 11,6 milyon kuşun elektrik çarpması sonucu öldüğü tahmin ediliyor. Özellikle de yırtıcı kuşlar gibi daha büyük kanat açıklığı olan kuşlar risk altında, çünkü sadece bir kabloya dokunmak elektrik çarpması için yeterli değil ama kuşlar kanatlarını açıp da yanlışlıkla iki kabloya birden dokunursa veya bir kabloya dokunurken aynı zamanda elektrik kulesi gibi bir topraklama kaynağına dokunacak olursa, yüksek akıma maruz kalarak hayatını kaybeder.

İri yırtıcı kuşlar için ölümcül tuzak

ABD Balık ve Vahşi Yaşam Servisi’nin Ulusal Adli Tıp Laboratuvarı tarafından 2016 yılında yapılan bir çalışmada, elektrik çarpması sonucu ölen 417 yırtıcı kuş incelenmiş ve ölenlerin yaklaşık yüzde 80’inin kel ya da altın kartal olduğu tespit edilmiş.

Ancak kuşların çoğunlukla elektrik çarpmasına maruz kalmamasının nedeni, uçma yeteneğini geliştirme zahmetine katlanmaları ve bu yeteneği kullanarak elektrik hatlarına erişmeleridir. Elektrik hattına merdivenle tırmanmış olsalardı, kuleyle tele aynı anda dokunduklarında, anında kızarırlardı. Özet olarak, tek bir elektrik hattı üzerine tüneyen kuşlar topraklanmadıkları için ölmezler.