Mars’ta sürpriz bir şekilde sülfür kristalleri keşfedildi

NASA‘nın Curiosity adındaki Mars keşif aracı 30 Mayıs’ta tamamıyla sürpriz bir şekilde son derece nadir bir keşfe imza attı. Keşif aracının üzerinden geçtiği bir kayanın çatlayarak açılması sonrasında bilim insanları Mars’ta daha önce hiç görülmemiş bir şeyi keşfetti: Sarı sülfür kristalleri.

Curiosity, Ekim 2023’ten bu yana Mars’ın sülfatlar açısından zengin bir bölgesini, yani kükürt içeren ve suyun buharlaşmasıyla oluşan bir tür tuzu araştırıyor. Esasında geçmişte sülfür (kükürt) bazlı minerallerin tespiti yapılmıştı. Bu mineraller diğer malzemelerin bir karışımı içerisinde bulunuyordu. Bununla birlikte sülfür minerallerinin suyun buharlaşarak geride sülfür bırakmasıyla meydana geldiği de biliniyor.

“Çölde bir vaha bulmak gibi”

Ancak Curiosity’nin kısa süre önce keşfettiği elemental (saf) sülfürün varlığı tam bir muamma. Zira keşif aracının bu bölgede oldukça yüksek miktarda saf sülfür bulması beklenmiyor ve tahmin dahil edilmiyordu. NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı’ndan Ashwin Vasavada, “Saf sülfürden yapılmış bir taş tarlası bulmak çölde bir vaha bulmak gibi. Orada olmamalıydı, bu yüzden şimdi bunu açıklamamız gerekiyor. Gezegen keşiflerini bu kadar heyecan verici kılan şey garip ve beklenmedik şeyler keşfetmektir.” dedi.

Dünya’da bazı bakteri türlerinin hidrojen sülfür (H2S) üreterek organik maddeleri parçalayabildiğini biliyoruz. Bu H2S, oksijenli ortamda oksitlenerek sülfüre dönüşebiliyor. Bu işlem, özellikle sülfür bakımından zengin su kaynakları ve bataklıklarda görülüyor. Ayrıca volkanik faaliyetler sonucunda veya tuz kubbelerinin su ile reaksiyona girmesi sonucunda sülfür yatakları oluşabilmekte. Mars özelinde ise keşfedilen sülfürün nasıl oluştuğu şimdilik bilinmiyor.

Curiosity’nin keşfi büyük ve cevaplanamayan bir sürpriz olsa da esasında bu, Mars’ın sakladığı gizemlerin ne kadar büyük olduğuna işaret ediyor. Araç, 2014’ten bu yana kilometre yüksekliğindeki Sharp Dağı‘nın özel bir bölümünü araştırıyor. Curiosity, yılın başından beri bu dağdan aşağıya uzanan Gediz Vallis kanalını inceliyor. Dağın her bir katmanı Mars tarihinin farklı bir dönemini temsil ediyor ve kanalın da eskiden bir dere veya nehir yatağı olduğu tahmin ediliyor.

Curiosity’nin gönderdiği görseller ve veriler ise bu kanala dair tahminleri oldukça güçlendiriyor. Zira burada suyun neden olduğu kimyasal reaksiyonların bazı kayalarda beyaz hale şekilleri oluşturduğu görülüyor. Ayrıca kanalın tabanında birikmiş tortu ve malzemeler de keşfedildi. Bunların toprak kaymaları, seller ve taşkınlar tarafından taşındığı düşünülüyor. Curiosity’nin 2011 yılında başlayan macerası ise tam olarak bu tür aktiviteleri incelemek. Zira bilim insanları Mars’ın bir zamanlar mikrobik de olsa yaşam barındırdığını düşünüyor. Suyun varlığının kesin kanıtlarıyla birlikte diğer yapılar bu tür yaşamın varlığına dair değerli ipuçları bırakıyor.