HÜRJET, ABD’nin jet eğitim uçağı ihalesine katılabilir

Fatih Özmen ve Eren Özmen tarafından ABD’de kurulan uçak bakım, montaj ve uzay hizmetleri sunan Sierra Nevada Corporation (SNC) şirketi ABD Donanması için HÜRJET’i teklif etmeyi planlıyor. Aviation Week’in haberine göre T-45 Goshawk uçaklarının yerini alacak ileri seviye jet eğitim uçağı ihalesine Sierra Nevada ve TUSAŞ ortaklığında teklif verilebilir.

ABD Donanması, yaşlanan T-45 Goshawk ileri seviye jet eğitim uçaklarını değiştirmeyi düşünüyor ancak bu değişim planı 2 yıl ertelendi. Teklifler için son tarih 2026 yılı olarak belirlenmişti. Yeni yayınlanan bilgi notuna göre bu süre 2028’in ikinci çeyreğine ertelendi. ABD Donanması, toplam 145 adet jet eğitim uçağı alacak.

Aviation Week: “HÜRJET adaylar arasında”

Aviation Week’in haberine göre HÜRJET’in T-45’in yerini alması için Sierra Nevada Corporation ve TUSAŞ ortaklığında teklif verilebilir. HÜRJET, ihale için adaylar arasında gösterildi. Henüz iki şirketten de herhangi bir resmi açıklama bulunmuyor.

ABD Hava Kuvvetleri’nin ihalesine Sierra Nevada Corp ve TUSAŞ ortaklığında teklif verilmişti

Daha önce ABD Hava Kuvvetleri, T-38’lerin yerini alacak jet motorlu eğitim uçağı için ihale başlatmıştı. Sierra Nevada ve TUSAŞ, HÜRJET’in ABD’ye özel versiyonu için 2017 yılında ihaleye katıldı ancak HÜRJET kısa listeye giremedi. İhaleyi Boeing’in T-7A uçağı kazandı. Bu defa ABD Donanması için modern teknolojilere, güvenli iniş ve kısa piste iniş yeteneklerine sahip uçak aranıyor.

İhaledeki erteleme, uygun uçağın belirlenebilmesi için ABD Donanması’na süre kazandırırken HÜRJET gibi adayların da sürece dahil olmasına imkan tanıyor. HÜRJET henüz Türk Silahlı Kuvvetleri’ne teslim edilmedi. 2025’te TSK’ya teslim edilmesi planlanıyor. ABD Donanması’nın ihalesi 2028’de imzalanacak. HÜRJET’in 2025-2028 yıları arasındaki uçuş başarısı sonucu etkileyecek.

ABD Donanması hangi özellikleri istiyor? 

Yeni jet eğitim uçağında bulunması gereken özellikler açıklandı. Uçağın en az 0,9 Mach hıza sahip olması, 20 derecenin üzerinde sürekli etki alanı, en az 6G sürekli yük faktörü, maksimum 41.000 ft irtifa ve dönüş hızının 12 derece/sn değerlerinde olması isteniyor. Uçağın kokpitinde Head Up Display (HUD), dokunmatik ekran, AR ve Kaska Monte Ekran (HMD) özelliklerini istiyor.

ABD Donanması, jet eğitim uçağında modern uçaklarda bulunan gelişmiş güvenlik ve çevresel koruma özelliklerinin bulunmasını istiyor. Donanma, kuş çarpması nedeniyle bazı uçaklarını kaybetmişti. Bu nedenle uçağın kuş çarpmasına dayanıklı gölgelik özelliğine sahip olması gerektiği özellikle vurgulanıyor. 

İleri jet eğitim uçağı için istenen diğer özellik ise Hassas İniş Modu (PLM) özelliği. Bu özellik, eğitim uçağının uçak gemilerine inişini sağlayacak. HÜRJET’in TCG Anadolu’dan kalkış-iniş yapabilmesi için entegrasyon çalışmaları başlatılmıştı. HÜRJET’in TCG Anadolu’dan kalkış ve iniş yapabilmesi halinde ABD Donanması için en güçlü adaylardan biri haline gelecek.

HÜRJET’in özellikleri neler?

TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ) tarafından geliştirilen HÜRJET, Türkiye’nin ilk jet motorlu uçağı olacak. TSK’nın jet tekamül eğitimlerinde kullandığı T-38 ve akrotim gösterilerinde kullandığı F-5 uçaklarının yerini alması için tasarlandı.

HÜRJET sınıfına göre gelişmiş tasarım özellikleri, yüksek performansı ve modern teknolojilere sahip kokpiti ile öne çıkacak. HÜRJET, General Electric tarafından üretilen F404 motorundan güç alıyor. General Electric F404 motoru; F-117 Nighthawk, F/A-18 Hornet, F-20 Tigershark ve T-50 Golden Eagle uçaklarında kullanılıyor.

HÜRJET, 25 Nisan 2023’te ilk uçuşunu yaptı. İlk uçuşunda 26 dakika havada kalarak emniyetli şekilde uçuşunu tamamladı. HÜRJET’in 2025 yılında Türk Silahlı Kuvvetleri’ne teslim edilmesi hedefleniyor. HÜRJET’in TCG Anadolu’dan iniş ve kalkışı için çalışmalar yapılacak. Böylelikle HÜRJET, kısa pistli gemilere inebilecek.

HÜRJET’in Teknik Özellikleri

• Uzunluk: 13,6 m / 44,6 ft
• Kanat açıklığı: 9,5 m / 31 ft
• Yükseklik: 5,1 m / 16,7 ft
• Kanat Alanı: 35 m2 / 270 ft2
• İtki: 17.600 lb
• Servis Tavanı: 13.716 m / 45.000 ft
• Kesintisiz Dönüş: 5,5 g @ 15.000 ft < 0.9 Mach
• Tırmanma Oranı: 39.000 fpm
• Menzil: 2222 km / 1200 nm
• Yük Kapasitesi: 2721 kg / 6000 lbs
• Azami Hız: 1,4 Mach
• G Limitleri: +8g / -3g

Hürjet’in Öne Çıkan Yetenekleri

• Yüksek AoA kontrolü
• Baş Üstü (Head-up) Göstergesi (HUD)
• Kaska Monteli Gösterge (Koşullu)
• Tam Otorite, Dijital Kontrollü Uçuş Sistemi
• Gelişmiş İnsan Makine Arayüzü, F-35 ve MMU için Asgari Alışma Zamanı
• Intra & Inter Veri Linki
• Gece Görüşüne Uyumlu (AJT, LIFT)
• Havada Yakıt İkmali (AJT için Kuru, LCA için Sıvı)
• Rahat İdare
• Gömülü Taktik Eğitimi ve Canlı Sanal Yapıcı Eğitim Sistemleri
• Otonom Operasyonlar için APU
• Hava-Hava, Hava-Yer Atış Kabiliyeti

HÜRJET’in rakipleri neler?

Leonardo M-346N

Textron Havacılık ve Leonardo tarafından geliştirilen, M-346’nın ABD Donanması ihtiyaçlarına göre özelleştirilecek M-346N versiyonu için teklif yapılacak. M-346 100 binden fazla uçuş saatine sahip olması sayesinde kendini kanıtlamış bir uçak olarak dikkat çekiyor. T-45’in tek motorlu olması ve kuş çarpmaları nedeniyle bazı uçakların kaybedilmesine karşın M-346N’nin ikinci motoru, kuş çarpmaları sonrasında güvenli şekilde iniş yapma imkanı sunacak.

Boeing T-7A Red Hawk

Boeing T-7A, ABD Hava Kuvvetleri tarafından T-38’lerin yerini alacak jet eğitim uçağı olarak ihaleyi kazanmıştı. Boeing T-7A Red Hawk uçağı ihaleye katılacak. ABD Hava Kuvvetleri için üretilen T-7A uçağında gecikmeler yaşandı ve eğitim takvimi değiştirilmek zorunda kalmıştı. Bu durum T-7A’nın olumsuz değerlendirilmesine neden olabilir.

TF-50N

Lockheed Martin ve Korea Aerospace Industries tarafından geliştirilen KAI T-50’nin yeni versiyonu TF-50N ihaleye katılacak.