Yenileme Hızı (Hz) Nasıl Kontrol Edilir?

Monitörünüzün yenileme hızı konusunda şüpheleriniz mi var? Bazen kasa ve monitör bağlantılarını yaptığımızda işletim sistemi doğrudan en yüksek tazeleme hızlarında çalışmaz. Bazı zamanlarda ise birçok sebepten dolayı Hz ayarı istemsizce değişebilir.

Örneğin monitörü 75 Hz veya 144 Hz olan, ancak farkında olmadan bilgisayarını 60 Hz gibi düşük değerlerde kullanan birçok kişi gördüm. Şimdi Windows’da monitörünüzün yenileme hızını kontrol etme yöntemlerini göstereceğiz. Bunlar size ömür boyu lazım olabilecek yöntemler.

• Çalıştır komut penceresini başlatmak için “Ctrl+R”ye birlikte basın.
• Sonrasında karşınıza çıkan komut penceresine “dxdiag” yazın ve Enter tuşuna basın. Böylelikle DirectX Tanı Aracı açılacak.
• Üst kısımdan “Ekran” sekmesine tıklayın.
• Gelen sayfada Cihaz kısmını biraz aşağı doğru kaydırın.
• “Geçerli Görüntü Modu” yazan bölümde monitörünüzün çözünürlüğünü ve yenileme hızını göreceksiniz.
• Örneğin ben şu an 1600×900 çözünürlüğe sahip bir dizüstü bilgisayar kullanıyorum. Ekran yenileme hızı ise 60 Hz:
  

Şimdi diğer yöntemlere geçelim.

• Masaüstüne sağ tıklayarak “Görüntü ayarları”na tıklayın. Alternatif olarak Windows ayarlarını açtıktan sonra Sistem > Ekran yolunu izleyebilirsiniz.
• Sonrasında sayfayı aşağı kaydırıp “Gelişmiş görüntü ayarları” butonuna tıklayın.
• Eğer birden fazla monitör kullanıyorsanız üst kısımdan kontrol etmek ve ayrıca ayarlamak istediğiniz monitörü seçebilirsiniz.
• Ekran bilgileri kısmında monitörünüzün aktif olarak çalıştığı yenileme hızı ayarını bulabilirsiniz.
  

• Hareket bulanıklığı testi için Blur Buster’ın UFO Testini kullanabilirsiniz. Bu bağlantıya tıkladığınızda web sayfası hızlıca açılacak ve kontrol başlayacak. Biraz bekledikten sonra “Refresh Rate” seçeneğinin karşısında aktif değer görünecek.
• Ayrıca burada yenileme hızının ne kadar önemli olduğunu gösteren örnekler de görebilirsiniz.
  

60 Hz mevcut standart ve çoğu kullanım durumu için yeterli. Genellikle yüksek yenileme hızı oyunlarda çok daha önemli. 60 Hz standart dedik lakin artık monitörlerin tazeleme hızı standardı yükselmeye başladı, 75 Hz daha fazla benimseniyor. Diğer yandan, oyuncular artık en az 144 Hz’lik monitörlere yöneliyor.

Windows’un yeni bir monitörü varsayılan olarak 60 Hz ayarlamasının nedeni ise oldukça basit: uyumluluk. Eğer bu varsayılan değer yüksek olarak ayarlansaydı, donanımsal olarak yüksek yenileme hızlarına ulaşamayan monitörler bağlandığında sıkıntı yaşanabilirdi. Eğer yüksek yenileme hızına sahip bir monitörünüz var ise, ayarları kontrol etmenizde fayda var.

Yenileme hızı, genellikle ekran teknolojilerinde kullanılır ve saniyedeki kare sayısını ifade eder. Bu da Hz veya Hertz ifadesiyle gösterilir. Yani kısaca bir ekranın Hz değeri, o ekranın kaç kez yenilendiğini gösterir.

Yıllar boyunca test edilen bilgisayar donanımları ve monitörlerle beraber birbirinden farklı görüşler ortaya çıkmaya başladı. Pek çok kişi modern oyunlar için 60 FPS’in yeterli olduğunu söylüyor. Özellikle de tek oyunculu oyunları, daha yüksek kare hızı ve yenileme hızında oynamanın gerçek bir faydası olmadığını iddia ediyorlar. Hatta, daha düşük FPS’de oyun oynamanın görsel kalitesinin, daha yüksek grafiksel doğruluk ayarlarına izin verdiği için daha iyi olduğunu söyleyenler bile var.

Görüntü hareket halinde ne kadar az bulanık olursa o görsel olarak o kadar iyi görünür. Bu durum genellikle performans ve kalite modları arasındaki tartışmalarda gözden kaçırılan bir unsur oluyor.

Daha önce de söylediğimiz gibi, daha yüksek yenileme hızı daha akıcı görüntü anlamına gelir. Yüksek Hertz değeri, giriş gecikmesi, akıcılık ve görsel nitelik açısından büyük üstünlük sağlıyor. Bu makalede değineceğimiz ana maddeler de işte bunlar.

Daha yüksek yenileme hızlarında daha fazla kare görüntülendiğinden, mümkün olduğunca fazla pürüzsüz bir görüntü oluşur. 30, 60 hatta 120 Hz görüntüler yan yana karşılaştırma yapıldığında aradaki fark oldukça net bir biçimde belli oluyor. Ne kadar çok kare görüntülenirse, hareket halindeki her kare arasındaki fark o kadar küçük olur ve oyun daha akıcı hale gelir.

Bazı oyun geliştiricileri, düşük kare hızlarında görünen farkı azaltmak için kareleri bir araya getiren hareket bulanıklığıyla bu durumu engellemeye çalışıyor. Ancak hareket bulanıklığı devre dışı bırakıldığında düşük ve yüksek yenileme hızları arasındaki akıcılık farkları tekrar belirgin hale geliyor.

120 Hz ekran bile 60’a nazaran gözle görülür derecede çok daha akıcı bir görüntü sunuyor. 240 Hz veya daha üst seviyelerdeki yenileme hızları ise neredeyse olağanüstü bir deneyim sunuyor diyebiliriz.

Giriş gecikmesi genel hatlarıyla bir sistemin veya cihazın giriş sinyaline verdiği tepki süresine denir. Bu, genellikle kullanıcı tarafından bir komut verildiğinde cihazın veya sistemin cevap vermesi arasındaki zaman dilimini ifade eder. Giriş gecikmesi performanslı bilgisayarlarda örneğin oyun oynarken veya sanal gerçeklik uygulamalarında çalışırken kullanıcı deneyimini ciddi anlamda etkileyebilir.

60 Hz bir monitörde ekran her 16,7 milisaniyede bir güncellenirken, 120 Hz’de her 8,3 milisaniyede bir güncellenir. Bu da fareniz oyuna her 1 ms’de bir yeni giriş sağlıyorsa, bu girişin ekrana 120 Hz’de yansıtılması 60 Hz’e kıyasla yaklaşık yarısı kadar süre alacağı anlamına gelir. Durum böyle olduğunda 120 Hz ekranın daha düşük yenileme hızına sahip ekranlara göre daha iyi giriş gecikmesi değerine sahip olduğunu anlayabiliriz.

Düşük gecikmeye sahip bir monitörde rekabetçi oyunlar oynamak, genel olarak oyuncuya karşısındakine nazaran daha iyi bir avantaj sağlar. Ayrıca daha düşük gecikme süresi daha duyarlı karakter etkileşimlerine ve kamera hareketlerine yol açarak daha keyifli bir oyun deneyimi sunuyor.

NVIDIA Denetim Masası Ayarları

NVIDIA üzerinden ayarları yapmak için masaüstüne sağ tıkladıktan sonra NVIDIA Denetim Masasına giriş yapalım. Sonrasında sol menüden “Çözünürlük değiştirme” sekmesine geliyoruz ve Yenileme hızı seçeneğini istediğimizi değere getirdikten sonra Uygula butonuna tıklayıp sonlandırıyoruz.

AMD Radeon Ayarları

Masaüstüne sağ tıkladıktan sonra “Radeon Ayarları” seçeneği ile AMD paneline giriş yapıyoruz. Devamında Monitör sekmesinde karşımıza kullanmış olduğumuz ekran çıkıyor ve Teknik Özellikler butonu ile mevcut özellikleri görüntülüyoruz. Yenileme hızı (Hz) ayarı olması gerektiği gibi ise herhangi bir ayar yapmamıza gerek kalmıyor. Aksi bir durumda ise “Oluştur” seçeneği ile yeni özel çözünürlük oluşturma ekranına geçiyoruz.

Bu aşamada ise ayarlarımızı yaparken Yenileme Hızı (Hz) ayarını monitörümüzün desteklediği en yüksek değere getirip ayarları kaydettikten sonra işlem sona eriyor.

Ekran Yenileme Hızında Kablo Tercihi

Kullanıcılar, çoğu zaman monitörün desteklediği değerleri seçeneklerde görememekten şikayetçi. Bu noktada ise kablo tercihleri önemli rol oynuyor. En az 144 Hz bir monitör kullanıyorsanız kaliteli bir HDMI 1.4/HDMI 2.0/2.1 veya DisplayPort bağlantı kablosu kullanılması gerekiyor. Aynı zamanda ekran kartı ve monitörün de kullandığımız kablo sürümünü desteklemesi gerektiğini hatırlatmakta fayda var. Ek olarak DisplayPort kablosu seçerken dikkat etmeniz gerekenler makalemize de göz atabilirsiniz. DisplayPort, HDMI, DVI kablo sürümleri ile hangi çözünürlük ve Hz desteklerine sahip olduğunu ise görsel aracılığıyla öğrenebilirsiniz.