Türk Devletlerinin Bayraklarının Pek Çoğunda Neden Mavi Renk Var? (Neredeyse Bizimki de Mavi Oluyormuş!)

Nüfusunun çoğu Müslüman olan devletlerin bayrağında hilâl ve ay bulunduğunu bilirsiniz. Hilâl, çok eskilerden beri Türkler için kullanılan bir sembol ve millî simgedir. Ay ve yıldızın, eski Türk sancaklarında ve kumaşlarında motif olarak işlendiği de görülüyor. Osmanlı’nın son dönemlerinde; Sultan Abdülmecit döneminde de bayrağın al renkte oluşu, “vatan için şehit olmak” anlayışını karşılıyordu.

Osmanlı sancaklarında hilâl, İslâm ve hicreti temsil ederdi. Mustafa Kemal Atatürk’ün ise Türk bayrağını “bozkurt” motifi ile taçlandırmak istediği, geçmişten günümüze söylenen bir şeydir. Peki işin aslı nedir?

Bildiğiniz üzere “kurt”, Türklükle özdeşleşen bir simgedir.

Mustafa Kemal Atatürk, Türklük sembolü olan bozkurta çok değer atfetmiştir. Bu değeriyle alakalı sayısız örnekleri vardır. Mesela, verdiği bir emirle Bozkurt markalı bir sigara, dergi, kitap çıkarılmıştı.

Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı’nın ambleminin “kurt başı” olması için teklifte bulunduğu da bilinir. Hatta bugün gördüğümüz Petrol Ofisi’ndeki bozkurt sembolü de onun emriyle hazırlanmıştır.

Bozkurt figürüne bu kadar değer veren Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti’nin ay yıldızlı bayrağında da bozkurt figürünün olmasını istemişti. Enver Behnan Şapolyo, Atatürk’ün yaveri olan Muzaffer Kılıç’a “Atatürk, bayrağımızı değiştirmeyi düşünüyor mu?” diye sorduğunda aldığı cevap, “Evet, atalarımızın kullandığı gök renkli bayrağını yeni devletin bayrağı olmasını düşünüyor” oluyor. Bunu da Şapolyo, Atatürk’ü anlattığı kitabında belirtiyor.

Şapolyo’nun aktardığına göre Celal Bayar’a bu durum sorulmuştur.

Şapolyo; Atatürk’ün, Türk bayrağı olarak Gökbayrağı kabul edeceğini Celal Bayar’a sormuş; Bayar da “Atatürk, Cumhuriyet’in resmi bayrağını Gökbayrak olarak kabul etmeyi düşünmüştü fakat bu hususta hiçbir neşriyat yapılmadığından, bu bayrağı kabul etmediler. Atatürk, mavi rengi yani turkuaz rengini severdi. Çünkü bu renk eski Türk bayrağının rengi idi.” cevabını vermiştir. Peki Atatürk neden mavi bir bayrak istemişti?

Osmanlı ve Arap dünyasının kullandığı ay yıldızlı bayrak yerine Göktürkler’in mavi bayrak üzerinde bir bozkurt başını tercih etmiştir. Yeni kurulan Türk devletine bir kimlik kazandırmak isteyen Atatürk, herhangi bir art niyetle bu talepte bulunmamıştı.

İnternette basit bir araştırmayla da bulabileceğimiz bir bilgi olan 16 Türk İmparatorluğu’nun bayraklarına bakılınca, şu anki kırmızı fon üzerine beyaz işlenmiş ay yıldız bayrağının Osmanlı İmparatorluğu’na ait olduğunu görebiliriz. Atatürk ise bu bayrağın, geçmişten kopmaya çalışan genç Cumhuriyet’i engellediği kanısındaydı.

Mustafa Kemal, 1930′da tarihçilere “Türk Tarihinin Ana Hatları”nı yazdırırken de üstünde durduğu şey, İslam’ın Türk tarihinin sadece bir bölümünü oluşturduğu, ondan önce de Türklere ait şanlı bir geçmiş var olduğuydu.

Bu uğurda yapmak istediği ise halka ulusal gurur aşılamaktı. Bunun için de Göktürkler’in bayrağını benimsenmesini istemiş, Türkiye Cumhuriyeti’nin yeni bayrağının mavi arka fonda bir bozkurt sembolü olması gerektiğini düşünmüştü ancak bu kabul edilmedi, Atatürk’ün gerçekleşmemiş bir fikri olarak kaldı.

Birçok Türk topluluğunun bayrağındaki mavi renk de dikkatinizi çekmiş olabilir. 20. yüzyılda gök mavisi rengi mili renk olmasının akabinde bu, “Gökbayrak” kabul edilmiştir. Bundan dolayıdır ki Türk bayraklarının pek çoğunda mavi renk vardır. Bir nevi Türklük sembolü de diyebiliriz buna.

Genellikle Tengri ve gökle ilişkilendirilen “mavi” rengi, Türkler için geçmişten bugüne oldukça önemli bir sembol. Ancak bakıldığında yine de şehitlerimizin düşmana karşı akıttığı kanı simgeleyen kırmızı ay yıldızımız son derece anlamlı ve değerlidir.

Atatürk’ün de bu minvalde Türk bayrağının mavi olması gerektiği hakkındaki görüşleri olmasına rağmen bu esnada dönemin şartlarına göre olayları değerlendirmeyi de unutmamamız gerek.